معلم

آموزش

معلم

آموزش

نقدی بر جهش

نقدی برجهش تحصیلی دانش آموزان وبررسی آثار وتبعات آن بردانش آموزان دوره ابتدایی

:

ازمیان روشهای متعدد ومتنوع آموزش کودکان تیز هوش وسر آمد ،جهش تحصیلی یکی از متداولترین وقدیمی ترین شیوه های آموزش این دسته از دانش آموزان به شمار می آید وشاید بتوان گفت که تنها روش تسریع تحصیلی است که در نظام آموزش وپرورش جامعه ما مورد استفاده واستقبال قرار گرفته است.

برخلاف تصور ،جهش تحصیلی وتسریع تحصیلی واژه های مترادفی نیستند.در واقع جهش تحصیلی در کنار روشهای دیگری چون ؛پیشرفت مستمروانفرادی،شروع مدرسه قبل از سن معمول یا تحصیل دروس پیشرفته در کلاسهای ابتدایی و... تنها یکی از روشهای سرعت بخشیدن به برنامه های آموزشی است که طی آن دانش آموزان تیز هوش می توانند با رعایت شرایط ومقررات خاصی ، دریک سال دوکلاس از برنامه های عادی مدارس را پشت سر بگذارند.

از آنجایی که افراد تیز هوش وسر آمد؛ از سرمایه های واقعی هر جامعه محسوب می شوند ، توجه واهتمام جدی به مسائل آموزشی وپرورشی آنان از جمله وظایف خطیر مسئولین جوامع به ویژه دست اندر کاران نظام آموزشی هر کشور می باشد.

افلاطون معتقد بود که باید هرچه زودترکودکان  باهوش  ونابغه را   شناسایی کرده   وبه آنها به طور خصوصی علوم وفلسفه تعلیم داده شود.وی بقای دموکراسی یونان را وابسته به توانایی این کشور در آموزش افراد با استعداد وسر آمد جهت رهبری جامعه می دانست.(1)

دراینجا لازم می دانیم جهت اطلاع بیشتر  مخاطبان این مقاله تعریفی کلی واصولی از کودکان تیز هوش وسر آمدارائه داده وسپس به بررسی آثار استفاده از جهش تحصیلی درابعاد ذهنی ،عاطفی ،اجتماعی وروانی آنان بپردازیم

کودکان تیز هوش چه کسانی هستند؟.

به نظر کارشناسان ،کودکان تیز هوش وبا استعداد کسانی هستند که طبق تشخیص افراد صاحب صلاحیت واهل فن به دلیل استعداد های برجسته خود قادر به عملکردهای عالی هستند.این کودکان به برنامه ها وخدمات آموزشی متفاوتی نیازمندند اصولا این گونه خدمات وبرنامه ها فراتر از آنچه که د ر مدارس عادی عرضه می شود مورد نیاز این دسته از کودکان است تا بتوانند به مسئولیت ونقش خود نسبت به جامعه واقف شوند. کودکان برخوردار از عملکرد بالا شامل کسانی هستند که در هریک از زمینه های زیر دارای موفقیتی مشهود با توانایی بالقوه ای باشند.

1)توانایی ذهنی وعمومی

2)استعداد تحصیلی خاص

3)تفکر سازنده یا خلاق                                                                                                                                                           

4) توانایی رهبری                                                                                                                                                              

5)هنرهای نمایشی و دیداری))

6)توانایی روانی- حرکتی

برخی از خصوصیات کودکان تیز هوش :

1- نسبت به یادگیری حریص اند، با سرعت و کارآیی می آموزند و مفاهیم پیچیده و جزئیات  را به سرعت جذب می کنند.

2- ازاعتماد به نفس بالایی برخوردارند وبه توانایی های خود اعتماد دارند.

3- خوانندگان همیشگی کتاب هستند واز خواندن لذت می برند وغالبا کتب واطلاعاتی  نظیر  دایره المعارف ها،فرهنگ ها ،اطلس ها وزندگی نامه هارا بر می گزینند

4- گنجینه ای غنی از لغات دارند وکلمات واصطلاحات خاصی را که می دانند وبه کار می برندفراتر از سن شان است.

5- از تمرکز حواس بالایی برخوردارند وبه آسانی رشته افکارشان از هم گسسته نمی شود.

6- دارای روحیه تعاون وهمکاری بوده واز مسئولیت پذیری بالایی بر خوردارند.

7- دارای انضباط فردی هستند ونسبت به ارزشهای اخلاقی ومعنوی پایبندندوقدرت خطر پذیری بالایی دارند.

8- قدرت استدلال وتوانایی بالایی برای رویارویی با افکار گوناگون دارند ودستورات آمرانه را بدون بازنگری منتقدانه نمی پذیرند.

9- روابط بین امور ظاهرا نامربوط را درک می کنند وآموخته های خود را با در نظر گرفتن وجوه شباهت وتفاوت آنها به شرایط جدید تعمیم می دهند.

10- کنجکاو وجستجو گرند. پرسش های کاوشگرانه بسیاری را مطرح می کنند وعلاقه مند به فهمیدن ماهیت انسان وجهان آفرینش هستند.

11- از حافظه وقدرت خارق العاده ای برخوردارند وبا سرعت وبدون تمرین زیاد امور را به خاطر می سپارند و جزئیات را به خاطر می آورند.

12- دامنه علاقه وسیعی دارند که اغلب ماهیت فکری دارد. علایق سرگرمی های   آنان      فراتر   از   سن شان است.

13- دارای استعداد زیبا شناسی هستند ونسبت به زیبایی ها عکس العمل نشان می دهند.

14- خلاقیت وقدرت تصور بالایی دارند واز این طریق راه حلهای زیادی برای مسائل پیدا نموده ؛ ارتباط بین امور رادرک کرده ،حوادث وتجربیات را به روشهای غیر معمول تفسیر می کنند.

15-سخت کوش هستندو در رسیدن به اهدافشان تلاش وپافشاری می کنند.

16- درهنرهاییچون درام ،موسیقی ونقاشی توانایی وخلاقیت وابتکار دارند.

اما باید توجه داشت که هیچ کودکی درتمام این عوامل برتر نیست واینها نمونه ای از خصوصیاتی است که می توان برای شناخت کودکان تیزهوش نام برد.
    نیازهای خاص کودکان تیزهوش
1) کودکان تیز هوش به آموزشهایی نیاز مندند که با سطح ذهنی واستعداد

آنان منطبق باشد. کودکان تیز هوش در جذب مفاهیم ،بسیار سریع هستند ومفاهیم پیچیده را با کمترین توضیحی در ک کرده ومی توانند نتایج وپیامدها را پیش بینی کنند.تاکید مدارس بر انجام تکالیف مکرر وتفصیل بیش از حد موضوعات باعث خستگی وبی علاقگی آنان به امر یادگیری می  شود.

2)  کودکان تیزهوش نیاز مندند که با کودکانی که از لحاظ سنی وتوانایی با آنها مشابه اند ،دوست شوند. بزرگترین مساله برای کودکان تیز هوش به خصوص درسالهای اولیه دبستان ممکن است این باشد که آنها نسبت به سن شان بیش ازحد می دانند وهمین امر سبب می شود که توسط همسالان خود تحت فشار قرار بگیرند که هوش وکنجکاوی خود را بروز ندهند.

اگر چنین عملی را برنگزینند هدف استهزای همکلاسیهای خود واقع شده وخویش را مطرود گروههای اجتماعی کلاسشان می یابند واندک اندک منزوی وگوشه گیر می شوند.از سوی دیگر کودکان تیز هوشی هم که جهش کلاسی دارند با موقعیت های متفاوتی مواجه می شوند.همکلاسی های این کودکان از آنها بزرگترند وبه تناسب سن شان در مرحله متفاوتی از رشد اجتماعی وعاطفی می باشند

از این رو برقراری وادامه روابط دوستانه وسازگاری با آنها برای کودکان تیز هوش اغلب دشوار ودر برخی موارد غیر ممکن است.

بنابراین اگر جهش ،راهی است که نیاز های ذهنی این کودکان را برآورده می کند،اما آثار این جهش تحصیلی را باید در زندگی عاطفی واجتماعی آنان نیز در نظر گرفت

3) کودکان تیز هوش به معلمانی باتجربه ومتخصص نیاز مندند تا که راههای پرشتاب رشد ذهنی ،عاطفی واجتماعی آنان ر بفهمند وبتوانند به نیازهای هیجانی وغیر معمول آنها پاسخ مناسبی دهند.معلمان اغلب احساسات خصمانه ای نسبت به دانش آموزان تیز هوش دارند.بنابراین باید تغییراتی در روابط متقابل دانش آموزان تیز هوش ومعلمان به وجود آورد وبه طور جدا گانه ای آموزشهای لازم را به آنان داد.

نگاهی گذرا برتاریخچه تاسیس مدارس خاص افراد تیز هوش روشن می سازد که برای نخستین بار درسال 1900میلادیبود که درشهرنیویورک کلاسهای مخصوص برای این قبیل کودکان ایجاد شد. دراین کلاسها دانش آموزان اجازه می یافتند که سه کلاس را به صورت جهشی در2سال به    پایان برسانند.(2)

جهش تحصیلی در آموزش وپرورش ایران

در جامعه مانیز به لحاظ محدودیتهایی که در آموزش وپرورش تیزهوشان وجود دارد ،جهش تحصیلی یکی از روشهایی است که می تواند جوابگوی نیاز های این دانش آموزان باشد وبه آنان کمک کند تا با سرعت بیشتری دوره های آموزشی را در مدارس عادی طی کرده ووارد دانشگاه شوند.به  همین خاطر د رماده ی 28 آیین نامه امتحانات مصوب چهار صدوهشتاد ونهمین جلسه شورای  عالی آموزش وپرورش(1368) ،مقررات وشرایط لازم جهت استفاده از جهش تحصیلی تعیین و تدوین گردیده است.

برطبق این آئین نامه ،دانش آموزان دوره ابتدایی فقط یک بار می توانند با  تقاضای کتبی  ولی  خود  از پایه  دوم به چهارم یا از سوم به پنجم جهش نمایند.بدین صورت که برای جهش از پایه  دوم  به  چهارم ،باید امتحانات کلاس سوم را در شهریور ماه وبرای جهش از پایه سوم به پنجم نیز می بایست امتحانات کلاس چهارم را در همان ماه پشت سز بگذارند مشروط بر این که :

الف) در امتحانات خردادماه قبل از جهش حداقل معدل کل آنان18 ود رکلیه دروس حداقل نمره15را کسب نموده باشند.

ب) در امتحانات شهریور ماه (جهشی) نیز شرایط بند "الف" را احراز نمایند.

در دوره راهنمایی تحصیلی نیز با تقاضای کتبی ولی خود می توانند فقط یک بار از جهش تحصیلی استفاد ه نمایند (از پایه اول راهنمایی به پایه سوم راهنمایی)

البته در این مقطع دانش آموز نباید در امتحانات شهریور ماه (جهشی) در هیچ یک از مواد درسی نمره کمتر از 16 کسب نماید.

لازم به یاد آوری است در ماده 27 آیین نامه جدید پیشنهادی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دوره ابتدایی به دانش آموزان پایه اول ابتدایی نیزاجازه داده است از پایه اول به پایه سوم ابتدایی جهش تحصیلی نمایند حال این سؤال مطرح است باتوجه به این که دانش آموزان پایه اول ابتدایی به دلیل عدم رسش کافی در زمینه های جسمانی، عاطفی،ذهنی واجتماعی قادر نیستند درکلاسهایی حضور یابند که کودکان از آنها بزرگترند وبه تناسب سن شان در مرحله متفاوتی از رشد اجتماعی وعاطفی

 می باشند وسازگاری اجتماعی وعاطفی با این کودکان بسیار دشوار وپیچیده می باشد چرا مسئولین امر وتدوین کنندگان آیین نامه جدید به این موضوع فکر نکردند واز کنار این معضل مهم به راحتی گذشتند؟!

استفاده ازجهش تحصیلی مفید یامضر؟!

از آنجا که با اقدام به جهش ،دانش آموز یک کلاس از همسالان خود  سبقت   گرفته  و در کنار  دانش آموزانی قرار میگیرد که ازلحاظ سنی یک سال از وی بزرگتر می باشند ،این مسئله پرسشها وتردیدهایی را دررابطه با نحوه سازگاری عاطفی واجتماعی وهمچنین پیشرفت تحصیلی آنان پس از جهش وبه طور کلی مفید یا مضر بودن این روش در ذهن مربیان ووالدین برانگیخته است.صاحبنظران تعلیم وترببیت نیز دراین زمینه نظرات متفاوتی ابراز داشته اند.

دراین مقاله سعی بر آن است که تا باارائه نقطه نظرات مخالفان وموافقان باجهش تحصیلی وبیان دلایل آنان موضوع جهش تحصیلی رابه عنوان یکی از مسائل مهم آموزشی به درستی تبیین کنیم.

نظرات مخالفین جهش تحصیلی :

سطحی شدن یاد گیری از جمله دلایلی است که مخالفان بر آن تاکید می کنند. به زعم آنان جهش تحصیلی نوعی تسریع در آموزش است ،از غنا وتعمیق آموزش کاسته ومانع از اکتشافات فردی کودکان ونوجوانان می شود                                                                                                             

 معتقد بودند که تحت فشار قرار دادن کودک برا یادگیری(ginsberg & opper) گینزبرگ و اوپر 

قبل از موعد مناسب حتی وقتی که ابزارهای ذهنی لازم در او رشد کرده است کار درستی نیست.(3)

آموزش مطالب ومفاهیمی که برای نه ماه تحصیلی دانش آموزان عادی تهیه وتدارک گردیده است ،درمدت زمانی کمتر از سه ماه ،فشار روانی وذهنی بسیار زیادی برای معلم ودانش آموز به همراه خواهد داشت. البته باید گفت در سه ماه تابستان فشار بیشتر روی دانش آموز است تامعلم چون خود دانش آموز بدون حضور معلم می بایست کلیه مطالب ومفاهیم نه ماه تحصیلی را در مدت 3ماه بخواند.                                                                                  

هر چند که یکی از خصوصیات برجسته کودکان سر آمد وتیز هوش یادگیری سریعتر وبهتر نسبت به همسالان خود می باشد،ولی باید توجه داشت که تیز هوشان نیز همگی دریک سطح هوشی نیستند وممکن است بسیاری ازآنان صرفا در یادگیری برخی از دروس مثل علوم وریاضیات از خود سرعت عمل واستعداد بالایی نشان دهند ولی در دیگر مواد درسی مثل روخوانی ،فارسی واملاء درحد کودکان عادی باشند. به همین خاطر مخالفین جهش ،سطحی شدن یادگیری را عمده ترین عاملی می دانند که ارزش این شیوه آموزشی را زیر سؤال خواهد برد.                     

 نکته مهمی که در اینجا باید به آن اشاره کرد این است که کمبود فرصت آموزشی (درفصل تابستان) ممکن است معلم رانه به سوی آموزش مفاهیم اساسی ومهم کتابهای درسی بلکه به سمت تعلیم وتمرین مطالبی که صرفا ارزش سؤالی در امتحانات دارند سوق دهد. به عبارت دیگر ، معلم ، دانش موز خود را برای آزمونهای سخت وفشرده ای که درپیش رو دارد آماده ومجهز می کند ونه برای سال تحصیلی بعدی . بی شک یادگیری بسیاری از مسائل ومطالب درسی در هرسال تحصیلی ،ارزش زیر بنایی واساسی برای آموختن مفاهیم کلاس بالاتر دارد وقطعا یادگیری سطحی وطوطی وار بدون پرداختن به عمق مسائل وتجزیه وتحلیل آنها ، دانش آموز جهشی را درکلاس بالاتر با مشکلات فراوانی مواجه خواه ساخت.    "الکایند"  معتقد است که  " اگر به نوجوانان بیش ازحدتعلیمات رسمی ارائه گردد که مانع جذب کامل آنها به اکتشافات خودشان بشود ،   احتمالا کودکانی بارخواهند آمد که از نظر هوشی سوخته اند(4)

برخورد نیازهای ذهنی دانش آموز با رشد عاطفی ، اجتماعی وی پس از اقدام به جهش ،از دیگر دلایلی است که مخالفین باجهش تحصیلی به آن اشاره می کنند

مطرح نمودن این مسئله ، بر ناهماهنگی جوانب مختلف رشد مبتنی است .به این معنا که رشد ذهنی بالای افرادتیز هوش نمی تواند ملاک معتبری برای رشد عاطفی اجتماعی آنان به حساب آید. چه بسا امکان دارد که کودک تیز هوش از این نظر همانند همسالان عادی خود ویا حتی پایین تر باشد . به همین خاطر جهش تحصیلی موقعیتی را برای این دسته از کودکان ونوجوانان ایجاد می کند که شکاف وناهماهنگی بین رشد ذهنیشان را با دیگر جنبه های رشدد خود احساس نمایند.

به عقیده مخالفان ونیز نویسنده مقاله (این ناهماهنگی رشدی که باعث بروز رفتارهای ناساز گارانه در پایه های بعد از جهش می شود ،به تدریج برعملکرد تحصیلی دانش آموز تاثیر منفی گذاشته و وی را از خلاقیت ،آفرینش ذهنی وپیشرفت تحصیلی باز می دارد.همچنین این ناسازگاری عاطفی اجتماعی  باعث خواهد شدکه همکلاسیهای جدیدش که یک سال از او بزرگتر هستند وی را در بازیها وفعالیت های گروهی خود شرکت ندهند.

دانش آموز تیز هوش وسر آمد ، با اقدام به جهش تحصیلی ،صرفا مدت تحصیل خود را در یک مقطع کاهش می دهد. بدون آنکه تغییری در کیفیت آموزشی او به وجود آید پس از جهش ،وی باز هم در یک مدرسه عادی ودر کنار دانش آموزانی که از نظر قابلیت های ذهنی در سطح عادی هستند قرار خواهد گرفت وناگزیر با همان امکانات مثل معلم ، منابع درسی وروشهای آموزشی که برای شاگردان عادی در نظر گرفته شده است سر وکار خواهد داشت . در حالی که افراد تیز هوش ، نیازها ، علائق وتوانایی های خاص خود را دارند وکوتاه کردن مدت تحصیل آنان نمی تواند به طور کامل پاسخگوی خواسته ها ونیازهای پیچیده شان باشد.از دست دادن برتری تحصیلی در سالهای بعد ازجهش از جمله تردید هایی است که محققین چون ساترن " مطرح کرده اند. (5) " 

دانش آموزی که همواره در کلاس به عنوان شاگرد ممتاز انتخاب شده است احتمال دارد پس از جهش ، به علت عدم بلوغ عاطفی - اجتماعی  متناسب با همکلاسی های جدیدش ،این امتیاز را از دست بدهد وهمین امر باعث از دست دادن اعتماد به نفس وکاهش انگیزش ورغبت وی در یادگیری شود. نکته دیگری که " ساترن " مطرح می کند، این است که چون این کودکان ونوجوانان از نظر توانایی های هوشی در سطح بالا تری نسبت به همسالان خود هستند وبالطبع بهتر وسریعتر می آموزند، این امکان وجود دارد که دیگران را پایین تر از خود دانسته ودر نگرشهای خود نسبه به آنان احساس تکبر وممتاز بودن کنند.(6)

البته این تردیدها در رابطه با  استفاده مکرراز جهش تحصیلی مطرح شده است ، لیکن پشتوانه پژو هشی محکمی که مؤید صحت آنها در رابطه با دانش آموزان جهشی باشد وجود ندارد. این تصور که کودک تیز هوش به خاطر تواناییهای بالای ذهنی اش ،می تواند در فراگیری تمام دروس به یک اندازه از خود نبوغ واستعداد نشان دهد ،از نظر مخالفان قابل قبول نیست .همانطور که قبلا هم گفته شد بسیاری ازاین کودکان از نظر یادگیری محتوای دروس مختلف ،سطوح متفاوتی از موفقیت را نشان می دهند ،بنابراین جهش تحصیلی که مجموع دروس یک پایه رادر بر می گیرد ،ممکن است دانش آموز رابرای یادگیری سریع برخی از دروس که در آنها از استعداد چندان بالایی برخوردار نیست دچار فشارهای ذهنی وجسمی زیادی نماید.

   ازطرف دیگر ،عده ای از متخصصان تعلیم وتربیت نیز سرسختانه می کوشند تامفید بودن این روش آموزش را برای دانش آموزان تیز هوش به اثبات بر سانند

 

موافقان با جهش تحصیلی :

موافقان با جهش تحصیلی ،آنچه را که بیش از هرچیز مطرح می سازند ، "اصل مساوات در آموزش" است بدین معنا که بایستی به دانش آموزان اجازه داد تا به نسبت استعدادها وتوانایی های ذهنی خود پیشرفت نمایند ایشان معتقدند که به هیچ وجه منطقی وعاقلانه نیست که دانش آموزان تیز هوش وسر آمد را در حصار سن تقویمی شان محدود نماییم واساسا" توزیع کودکان بر اساس تراز سنی کار درستی نیست بلکه باید به توانایی های هوشی آنان توجه داشت.

خطر نابودی تدریجی واز دست دادن علاقه وانگیزش به خاطر عدم تناسب لازم محتوای درسی با توانایی های هوشی دانش آموزان سر آمد ،از دیگر مسائلی است که موافقان طرح می کنند.               

به عقیده آنان اگر دانش آموزان تیز هوش از این فرصت (جهش تحصیلی) محروم شوند ،از آنجایی که از نظر سرعت ودقت در فراگیری مطالب برتر از همسالان خود هستند ،به تدریج کلاس درس وبرنامه های آموزشی ونیز نحوه تدریس معلم یک حالت خسته کننده وکسالت آوری برای آنان به وجود آورده وعلاوه بر این که باعث هدر رفتن استعداد های ایشان می شود ، ارتباط بین آنها ومعلم را کمرنگ خواهد کرد.                                                                                                                          

از عواقب دیگر این نوع محرومیت ،نفرت ازمحیط آموزشی ،فشار درجهت کم آموزی به خاطر مقبول واقع شدن نزد همسالان ونیز عادات نادرست تحصیلی می باشد(7)                                       

میراکاگراس در پژوهشی که درسال1992 ودرکشور استرالیا به صورت مطالعه ای موردی وطولی انجام شد، پنج کودک بسیار تیز هوش بابهره هوشی200-160 را که به گونه ای افراطی جهش یافته بودند مورد بررسی قرداد.

پیش از این جهش ،این کودکان دچار محرومیت شدید ذهنی ،خستگی وفقدان انگیزش بودند .ازنظر اجتماعی گروه همسالان آنانرا طرد کرده بودند وسطوح پایین تری از عزت نفس داشتند.

یافته های تحقیق نشان داد که بر اساس قضاوت والدین ومعلمان ،این دانش آموزان پس ازجهش ،هم ازنظر تحصیلی وهم از نظر اجتماعی درجایگاه بسیار مناسب تری قرار گرفتند .آنان سطوح بالاتری از انگیزش را نشان دادند وگزارش کردند که فشار در جهت کم آموزی به منظور مقبول واقع شدن نزد همسالان به طور معنی داری در آنان کاهش یافته یا کاملا از بین رفته است.(8)

موافقان با جهش تحصیلی ،از دست دادن برتری تحصیلی پس از جهش را شدیدا" رد کرده وسعی نموده اند در این زمینه شواهد پژوهشی محکمی ارائه دهند.

2تن دیگر از محققان در سال 1984 در یک تحلیل چند جانبه از26 مطالعه در باره جهش تحصیلی نشان دادند که دانش آموزان تیز هوش پس از جهش ،با دانش آموزان تیز هوش مسن تر ازخود در همان کلاسها عملکرد تقریبا "مشابهی داشتند.(9)

همچنین "آرانی" در تحقیق خود که به بررسی وضعیت تحصیلی دانش آموزان جهشی پرداخته است ،نشان می دهد که این دسته از دانش آموزان در سالهای بعد نیز درمجموع وضعیت نسبی خوب خود را حفظ می کنند.(10)

"ترمن" در رابطه با مسئله سازگاری عاطفی - اجتماعی  دانش آموزان معتقد است که این افرادازنظر هوشی بلکه از نظر سازشی اجتماعی نیز بر سایر دانش آموزان برتری دارند وبه خوبی می توانند خود را با محیط جدید هماهگی وموافق سازند. حتی وی توصیه می کند که کودکانی با هوشبهر 140 به بالا باید لاقل یک کلاس جلوتر از سایر همسالان خود باشند. (11)

 

 عده ای دیگر از پژوهشگران با تلخیص تحقیقات مربوط به جهش تحصیلی ،گزارش می دهند که این روش به موفقیت تحصیلی تیز هوشان کمک زیادی می کند .اما تاثیرات منفی آن بر رشد اجتماعی وعاطفی آنان هنوز به اثبات نرسیده است واگر مسائل سازشی هم بروز کند میزان آن اندک است وجنبه موقتی دارد. (12)

البته برخی از طرفداران جهش تحصیلی نیز معتقدند که حتی اگر در جریان جهش یا پس از آن مشکلات سازگاری به وجود بیاید ،کودک تیز هوش قادر به غلبه برآن مشکلات خواهد بود مشروط براین که جهش از دوسال تجاوز نکند.

 

نتیجه گیری کلی

دامنه بحث مخالفان وموافقان باجهش تحصیلی به این مختصر ختم نمی شود وفرصتی بیش از یک مقاله را می طلبد. ولی باید دانست آنچه که امروزه اهمیت بیشتری پیدا کرده این است که روشهای گوناگون آموزش کودکان تیز هوش را چگونه و برای کدام دسته از دانش آموزان می توان پیاده کرد؟               

 به عبارت دیگر ،صاحب نظران تعلیم وتربیت به این نتیجه رسیده اند که مطلوب بودن یا نبودن هرکدام از روشهای آموزشی بستگی به نحوه اجرای آن روشها واز همه مهمتر توجه به مسئله تفاوتهای فردی دانش آموزان از نظر توانایی های ذهنی ،سازگاری عاطفی، اجتماعی ،علایق  واستعدادها دارد .   باتوجه به مطالب فوق ،بیان چند نکته وارائه پیشنهاداتی درجهت هرچه   مطلوبتر کردن این روش ضروری به نظر می رسد  .                                                                                                               

همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد ،جهش تحصیلی یکی از روشهای تسریع تحصیلی است ودر واقع می توان گفت که یکی از ساده ترین ودر عین حال کم هزینه ترین روشهای آموزش کودکان سر آمد می باشد که با استقبال عمومی بیشتری مواجه شده است ولی متاسفانه در بیشتر مواقع بدون در نظر گرفتن ملاحظات وانجام بررسی های کافی توسط والدین ومربیان مورد استفاده قرار می گیرد               

بسیاری از والدین ومربیان ،وجود چندنمره درخشان در کارنامه دانش آموز رانشانه نبوغ وتیز هوشی او دانسته وسعی می کنند اورا به استفاده از جهش تحصیلی ترغیب ویاحتی مجبور کنند. باید توجه داشت که استعداد پیشرفت تحصیلی زیر مجموعه ای ازهوش به شمار می آید نه بالعکس. محدود کردن هوش به استعداد وپیشرفت تحصیلی در واقع محدود کردن قلمرو ومحتوای آن است.(13)

متاسفانه بسیاری از والدین برای جبران ناکامی های تحصیلی واجتماعی خود ،بدون در نظر گرفتن مسائل عاطفی - اجتماعی  وآمادگی روانی فرزندانشان ،وی رابه جهش از یک پایه به پایه دیگر وادار می کنند. مقررات وشرایط آئین نامه ای نیز نتوانسته است مانع از این خواست برخی از والدین شود وتاسف بارتر این که این قانون  با برنامه ریزی بسیار غلط وبدون پشتوانه کارشناسی به پایه اول ابتدایی نیز در حال تسری است. لذا ضروری است تا با تجدید نظر در آیین نامه مربوط به جهش تحصیلی ، ضمن توجه به شرایط موجود در آن  وضعیت عاطفی وروانی ،تایید مشاور ونظر کارشناسی مربیان ودست اندر کار دانش آموزان متقاضی در مورد

ویژگی های مختلف وی ، به شرایط موجود در این آیین نامه اضافه شود . 

 

همچنین توصیه می شود که دانش آموز موردنظر را از لحاظ توانایی فراگیری محتوای دروس مختلف  مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد تاچنانچه استعداد یادگیری وی دربعضی از دروس به اندازه دانش آموزان عادی است  از جهش کردن او به پایه بالاتر جلوگیری شود .                                                              

   البته اگر نظام واحدهای درسی در  نظام آموزش وپرورش جایگزین کلیه دروس گردد می  توان منحصرا از جهش کردن دانش آموز در دروسی که با مشکل رو بروست جلو گیری کرد.     مسئله دیگر این است که تکالیف وتمرین هایی که برای دانش آموزان جهشی درنظر گرفته می شود    از نظر کیفی متفاوت ازتکالیف شاگردان عادی باشد وبتواند به نحو مطلوبی حس کنجکاوی آنانرا تقویت نماید.روش تدریس معلم نیز باید به گونه ای  باشد که با عث افزایش قدرت خلاقیت در آن ها گردد. روش های مسئله گشایی،پرسش و پاسخ و نیز روش اکتشافی در تدریس مانع از خستگی و هدر رفتن استعداد ها و نبوغ آن ها خواهد شد . البته رعاین نکات فوق نباید به شکلی باشد که دانش آموزعادی کلاس احساس کند که معلم بین او و شاگرد جهشی تبعیض قائل می شود چرا که این نوع برداشت های کودکان و نوجوانان ،حس حسادت را در آن ها برانگیخته ودر یرقراری روابطشان با وی تاثیر منفی بر جای خواهد گذاشت . بی شک معلمی که در کنار دانش آموزان عادی کلاس خود ،با یک یا چند دانش آموز جهشی سر وکار دارد مسئولیت سنگین تری بر دوش خواهد داشت . وی باید با ویژگی های مختلف این دسته از افراد به خوبی آشنا بوده ودر برخورد با آن ها ظرافت و مهارت خاصی از خود نشان دهد  .                       

 

 معلم باید برای جلو گیری از بروز احتمالی هر گونه ناسازگاری عاطفی اجتماعی در این گروه از      دانش آموزان یک نوع رابطه دوستانه قوی و مستحکم بین همه شاگردانش برقرار نماید و نگذارد که یک سال کوچکتر بودن دانش آموز جهشی و یا حتی بهره هوشی بالای وی نسبت به دیگران موجبات طرد شدن وی از فعالیتهای کلاس و بازی های گروهی را فراهم نماید.

 ____________________________________________

1- افروز ،علی(( مقدمه ای بر روانشناسی وآموزش وپرورش کودکان استثنایی)) چاپ نهم1368 ص168

2- افروز ،علی(( مقدمه ای بر روانشناسی وآموزش وپرورش کودکان استثنایی)) چاپ نهم1368 ص172

3و4) آرانی - آرین  " مقاله بررسی وضعیت تحصیلی دانش آموزان جهشی (فصلنامه تعلیم وتربیت ، سال دهم ،بهار 1373 ،ص83                                                                                                                                 5  - آهنکوبنژاد ،محمدرضا ،مقاله ( مقایسه سازگاری عاطفی واجتماعی دانش آموزان جهشی وغیر جهشی دوره ابتدایی اهواز )  مجله علوم تربیتی

6- آهنکوبنژاد ،محمدرضا ،مقاله ( مقایسه سازگاری عاطفی واجتماعی دانش آموزان جهشی وغیر جهشی دوره ابتدایی اهواز )  مجله علوم تربیتی                                                                                 

7)مقدم ،بدری،  "کاربرد روانشناسی در آموزشگاه" انتشارات سروش ،چاپ چهاردهم ،1366 ،ص568)به  نقل از :آهنکوبنژاد ،محمد رضا ،ص174

9)روانشناسی تربیتی ، (ترجمه دکتر غلامرضا خوی نژاد) ،نشر پاژ ،چاپ اول ،1374 ،ص328 

10) آرانی ،ارین ،ص89

11 )به نقل از :مقدم ،بدری ،ص154  

12) به نقل از : هالاهان ،دانیل پی -کافمن  جیمز ،ام ، "کودکان استثنایی" (ترجمه مجتبی جوادیان) انتشارات آستان قدس رضوی ،چاپ اول ،1371 ،ص646

13)لطف آبادی ، حسین ،مقدمه کتاب آموزش وپرورش کودکان تیز هوش ،ص7                                                

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد